Γιάννης Μόραλης

Ζωγράφος

Γεννήθηκε στην Άρτα το 1916 και πέθανε στην Αθήνα το 2009.

Σπούδασε στην ΑΣΚΤ της Αθήνας με δασκάλους τον Ο. Αργυρό, τον Κ. Παρθένη και τον χαράκτη Γ. Κεφαλληνό. Το 1936 με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών πήγε στη Ρώμη για μεταπτυχιακές σπουδές. Παρέμεινε στη Ρώμη για λίγους μήνες και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Εκεί σπούδασε στην EcoledesBeaux-Artsμε καθηγητή στην ζωγραφική τον  C.F.P. Guerin και τοιχογραφία κοντά στον  P.H. Ducos και παράλληλα διδάχθηκε ψηφοθετική στην  EcoledesArtsetMetiers με καθηγητή τον H.M. Magne. Το 1939 με την έκρηξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου εγκατέλειψε τις σπουδές του και επέστρεψε στην Ελλάδα για να στρατευθεί.

Το 1947 καταλαμβάνει την έδρα της προπαρασκευαστικής τάξης στην ΑΣΚΤ και το 1957 εξελέγη τακτικός καθηγητής στην έδρα της ζωγραφικής στην ΑΣΚΤ στην οποία παρέμεινε για τριάντα έξι χρόνια μέχρι το 1983 που αποχώρησε. Το 1965 του απονεμήθηκε το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα και το 1979 το Αριστείο των Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών.

Βαθύς γνώστης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και λάτρης του γυναικείου σώματος από τη δεκαετία του ΄50  δημιουργεί τα περίφημα επιτύμβια στα οποία συνδυάζει τον ερωτισμό με την λιτότητα που χαρακτηρίζουν τα αρχαία επιτύμβια. Παράλληλα δημιουργεί σειρά έργων που αφορούν το γυναικείο σώμα που λατρεύει και την αιώνια ανθρώπινη σχέση άνδρα-γυναίκας.

Από το 1960 και μετά το γεωμετρικό σχήμα γίνεται το κατεξοχήν εκφραστικό του μέσο για την απόδοση της μορφής, η οποία με τη βαθμιαία αφαίρεση της υλικής της υπόστασης του πρόσκαιρου, του επίγειου, υψώνεται πλέον σε ιδεόγραμμα, σε σύμβολο.

Πολύπλευρη προσωπικότητα φιλοτέχνησε σκηνικά και κοστούμια για το θέατρο, προμετωπίδες για βιβλία, δίσκους και γιγαντιαίες συνθέσεις που κοσμούν διάφορα κτίρια.

Πραγματοποίησε πολλές ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε  σε άπειρες ομαδικές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.   

Έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη, στη Πιν. Δήμου Αθηναίων, Πιν. Κατσίγρα στη Λάρισα, Πιν. Αβέρωφ στο Μέτσοβο, Εθνική Τράπεζα κ.α.

Ο Δημήτρης χαμογέλασε. «Να ένα απλό παράδειγμα», είπε ανοίγοντας το σημειωματάριό του. «Από καλλιτεχνική άποψη δεν λέει σπουδαία πράματα, από γεωμετρική άποψη όμως είναι πιο περίπλοκο από το δικό σου».
«Και τι πιο περίπλοκο έχει αυτό το σχέδιο;» ρώτησε. «Απλά εξάγωνα είναι, σαν αυτά που φτιάχνουν οι φιλενάδες σου, οι σφήκες. Το μαύρο εξάγωνο αναπαράγεται σε τακτά διαστήματα οριζόντια και κατακόρυφα, σαν τα κεφάλια τα δικά μου».
Ο Δημήτρης δεν απάντησε. Έμεινε μόνο να κοιτάζει τον νέο του φίλο μ' ένα προκλητικό χαμόγελο. Προβληματισμένος ο Μώκι συνέχισε να κοιτάζει το σκίτσο. Έξαφνα το πρόσωπό του φωτίστηκε:
«Τώρα κατάλαβα!» είπε. «Αν περιστρέψεις το σχήμα γύρω από το κέντρο ενός από τα εξάγωνα, κάποια στιγμή το άσπρο εξάγωνο θα πέσει πάνω σε άσπρο, το γκρίζο σε γκρίζο και το μαύρο σε μαύρο».
«Ακριβώς!» είπε ο Δημήτρης. «Το σχήμα μου, ή μάλλον το σχέδιο της σφήκας έχει τριπλή περιστροφική συμμετρία. Τρεις φορές πρέπει να το στρίψεις, από 120 μοίρες την κάθε φορά, για να επανέλθει στην αρχική του θέση. Δες κι αυτό», συνέχισε γυρίζοντας σε μια άλλη σελίδα το σημειωματάριό του.
«Εδώ το μαύρο βέλος κάνει πρώτα ένα βήμα δεξιά, καταλαμβάνοντας τη θέση του άσπρου και μετά καθρεφτίζεται στην οριζόντια γραμμή για να βρεθεί από κάτω και δεξιά του αρχικού. Το ίδιο κάνουν όλα τα βέλη, άσπρα και μαύρα».
Τα μάτια του Μώκι έλαμψαν. «Και κοίτα πώς τα βέλη κάνουν τις ίσιες γραμμές να μοιάζουνε στραβές!» παρατήρησε. «Έχεις δίκιο! Τα σχέδιά μου μπορούν να κερδίσουν πολλά άμα προσθέσω πολυπλοκότητα και στη δομή. Ξέρεις όμως τί σκέφτομαι; Όσο πιο περίπλοκο είναι το βασικό πλακάκι, τόσο πιο δύσκολο είναι να προσδώσεις στο συνολικό σχήμα μια πολύπλοκη δομή. Να κάτι με το οποίο αξίζει να ασχοληθεί κανείς: διαιρέσεις του επιπέδου που να συνδυάζουν πολυπλοκότητα στη δομή και στο βασικό σχέδιο». Η κουβέντα τους κράτησε μέχρι αργά το βράδυ. Όταν ο Μώκι σηκώθηκε να φύγει, έτεινε στον Δημήτρη το σχέδιο με τα οχτώ κεφάλια.

Μιχαηλίδης, Μ. (2012). Ο Μέτοικος και η Συμμετρία. Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις. σελ. 113-114

Θα έλεγα ότι το δόγμα των Κύκλων συνοψίζεται στη φράση: «Φρόντιζε το Σχήμα σου». Έτσι όλες οι διδαχές, τόσο οι πολιτικές όσο και οι εκκλησιαστικές ή οι ηθικές, έχουν σαν αντικείμενο τη βελτίωση του ατομικού και συλλογικού Σχήματος και ιδιαίτερα, όπως είναι φυσικό, του Σχήματος των Κύκλων, στους οποίους υπακούν όλοι οι υπόλοιποι.
Είναι προς τιμή των Κύκλων ότι έχουν καταργήσει εκείνες τις αρχαίες αιρέσεις που οδηγούσαν τους ανθρώπους σε σπατάλη ενέργειας και οίκτου, καλλιεργώντας τη μάταιη πίστη ότι η συμπεριφορά μας εξαρτάται από τη θέληση, την προσπάθεια, την κατάρτιση, την ενθάρρυνση, τον έπαινο ή από οτιδήποτε άλλο εκτός από το Σχήμα. Ο Παντόκυκλος-ο πεφωτισμένος Κύκλος που σας ανέφερα προηγουμένως ότι κατέστειλε τη Χρωματική Εξέγερση ήταν αυτός που κατάφερε να πείσει την ανθρωπότητα ότι ο άνθρωπος εξαρτάται μόνο από το Σχήμα του και ότι αν για παράδειγμα γεννηθεί ένα Ισοσκελές Τρίγωνο με τις δυο πλευρές άνισες, τότε είναι σίγουρο ότι θα πάρει τον κακό δρόμο. Γι΄αυτό, πρέπει να πάει στο Νοσοκομείο των Ισοσκελών να του κάνουν τις πλευρές ίσες. Αντίστοιχα, αν είσαι Ισόπλευρο Τρίγωνο, Τετράγωνο ή ακόμα και Πολύγωνο και έχεις κάποια εκ γενετής Ανωμαλία, πρέπει να πας στο αντίστοιχο νοσοκομείο για να θεραπευθείς από την ασθένειά σου. Διαφορετικά σε περιμένουν οι Κρατικές Φυλακές ή το μαχαίρι του Δημίου.
'Όλα τα σφάλματα και τις ελλείψεις, από το πιο ασήμαντο παράπτωμα μέχρι το πιο στυγερό έγκλημα, ο Παντόκυκλος το απέδιδε στην έλλειψη απόλυτης Κανονικότητας του σώματος, που αν δεν οφείλεται σε εκ γενετής ανωμαλία, η αιτία της θα πρέπει να αναζητηθεί σε κάποια σύγκρουση μέσα στο πλήθος, στην έλλειψη άσκησης ή την υπερβολική άσκηση ή ακόμα και σε κάποια αιφνίδια αλλαγή της θερμοκρασίας που προκάλεσε τη συρρίκνωση ή την επέκταση ενός ευαίσθητου τμήματος του σκελετού. Έτσι, κατέληγε ο πεφωτισμένος Παντόκυκλος, μια νηφάλια αξιολόγηση δεν πρέπει να οδηγεί σε έπαινο της καλής συμπεριφοράς ή σε επίπληξη της κακής. Δεν πρέπει λοιπόν να επαινούμε την ακεραιότητα ενός Τετραγώνου που υπερασπίζεται σωστά τα συμφέροντα των πελατών του, αλλά να θαυμάζουμε τη μεγάλη ακρίβεια της ορθής του γωνίας. Και δεν πρέπει να τα βάζουμε με ένα Ισοσκελές που είναι κλέφτης και ψεύτης, αλλά να εκφράζουμε τη λύπη μας για την ανίατη ανισότητα των πλευρών του.

Abbot, E. A. (1999). Η Επιπεδοχώρα. Αθήνα: Εκδόσεις Αιώρα. σελ. 74-76

Η Μεγάλη Πυραμίδα, η πυραμίδα του Χουφού ήταν πραγματικά εντυπωσιακή. Τριγυρισμένη από αρκετές μικρότερες πυραμίδες, που ανήκαν στα μέλη της οικογένειας του Φαραώ, δέσποζε πάνω απ' αυτές όπως ακριβώς δέσποζε και ο κάτοχός της-ένας από τους πιο σκληρούς και στυγερούς μονάρχες που είχε ποτέ η Αίγυπτος, αν πιστέψουμε τις γραπτές μαρτυρίες-πάνω στο λαό της κοιλάδας του Νείλου.
Ο Αχμές κοίταξε τον Άμανθυ απελπισμένος. «Πώς θα μετρήσουμε το ύψος της ;» τον ρώτησε. Δεν υπάρχουν κατακόρυφες βαθμίδες για να τις μετρήσουμε και να τις προσθέσουμε όπως κάναμε στη πυραμίδα του Ντζοζέρ».
«Τις πλευρές της βάσης είναι εύκολο να τις μετρήσουμε», είπε ο Άμανθυς. «Αν ξέραμε το σεκέτ;»
Τα μάτια του Αχμές έλαμψαν με νέα ελπίδα. «Αν ξέραμε το σεκέτ θα διαιρούσαμε το μισό της βάσης με το σεκέτ και θα βρίσκαμε το ύψος», είπε. «Δεν υπάρχουν πουθενά αρχεία όπου να αναφέρεται το σεκέτ των πυραμίδων;» ρώτησε όλο προσδοκία ο Ιντέφ.
Αυτός γέλασε. «Μα αν σώζονταν τέτοια αρχεία, θα ανέφεραν και το ύψος της πυραμίδας».
«Σωστά», είπε απογοητευμένος ο Αχμές. «Και....δεν υπάρχουν;»
«Απ' ότι ξέρω όχι», απάντησε ο Ιντέφ. «Μην ξεχνάς ότι όλα αυτά έγιναν πριν χίλια χρόνια».
«Αν μετρούσαμε το ύψος της πλαϊνής πλευράς, το ύψος του πλαϊνού τριγώνου;» πρότεινε ο Άμανθυς.
«Πάλι θα είχαμε ένα τρίγωνο που θα ξέραμε τις δυο πλευρές του αλλά δεν θα μπορούσαμε να βρούμε την τρίτη», είπε απελπισμένος ο Αχμές. «Πάμε να φύγουμε. Φαίνεται πως ποτέ κανένας δεν θα μάθει το ύψος αυτής εδώ της πυραμίδας!»
«Πού ξέρεις;» είπε ο Άμανθυς. Έδειχνε όμως και αυτός απογοητευμένος.
«Βρε παιδιά», είπε γελώντας ο Ιντέφ. «Έχετε την ευκαιρία να γνωρίσετε τα πιο θαυμαστά δημιουργήματα του ανθρώπου και σας πειράζει που δεν μπορείτε να τα.... μετρήσετε;»
«Τίποτα δεν μπορώ να γνωρίσω αν δεν μπορώ να το μετρήσω», είπε άκεφα ο Αχμές. «Τέλος πάντων, πάμε»

Μιχαηλίδης, T. (2009). Αχμές, ο γιος του φεγγαριού. Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις. σελ. 180-181